Του Γιώργου Παυλίδη / pavlidescy@gmail.com
Το να βγαίνεις δημόσια για να υπερασπιστείς μια μειονότητα που στα μάτια του συντηρητικού κατεστημένου αποτελεί μίασμα της κοινωνίας, χρειάζεται πολύ θάρρος και τεράστια αποθέματα δύναμης. Κι' απ' ό,τι φαίνεται ο επανεκλεγείς πρόεδρος της κοινότητας ΛΟΑΤ Κύπρου τα διαθέτει και τα δύο.
Ο Κώστας Γαβριηλίδης γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα, ενηλικιώθηκε στην Κύπρο, αλλά αμέσως μετά τη θητεία του στον στρατό, προφανώς μη αντέχοντας την πίεση που βίωνε, έφυγε για το Λονδίνο. Εκεί έζησε μια ολόκληρη δεκαετία για να επιστρέψει τελικά στην Κύπρο το 2008, όπου μαζί με μια μικρή ομάδα ρηξικέλευθων εθελοντών οργάνωσαν το ομοφυλοφιλικό κίνημα της Κύπρου. Στα έξι χρόνια ζωής της η οργάνωση ACCEPT έχει πετύχει όσα άλλα αντίστοιχα Κινήματα στην Ευρώπη χρειάστηκαν δεκαετίες για να πετύχουν.
Στη συνέντευξη που είχαμε με το Πρόεδρο της ACCEPT συνειδητά επιλέξαμε να μην επαναλάβουμε τα χιλιοειπωμένα. Αντίθετα θεωρώντας κάποια πράγματα δεδομένα, επικεντρώσαμε την προσοχή μας στους μελλοντικούς στόχους που θέτει η Οργάνωση, στο ομοφοβικό κλίμα που επικρατεί στην εκπαίδευση, όπως επίσης και στην ψυχολογική και άλλη στήριξη που χρειάζονται κυρίως οι έφηβοι με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό…
Μπορεί το τελευταίο διάστημα η ΛΟΑΤ κοινότητα να έχει καταγάγει αρκετές νίκες, όμως ας μην ξεγελιόμαστε, τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό εξακολουθούν να βρίσκονται στριμωγμένα στη γωνιά…
Κ.Γ: Η πιο δύσκολη περίοδος για ένα ομοφυλόφιλο άτομο είναι αυτή της εφηβείας, όταν βρίσκεται αντιμέτωπο με τις ενοχές που το βασανίζουν. Είναι η περίοδος όπου αντιλαμβάνεται ότι το σώμα του συμπεριφέρεται διαφορετικά, αλλά δεν είναι ακόμα σε θέση να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς συμβαίνει μαζί του. Πολλοί επιλέγουν να πάνε κόντρα στη φύση τους και ν' ακολουθήσουν αυτό που θεωρείται "φυσιολογικό". Άλλοι νιώθουν ενοχές για θρησκευτικούς λόγους. Ακόμα και σήμερα βλέπεις νέους οι οποίοι παλεύουν συνεχώς με τις ενοχές που τους προκαλεί η θρησκεία, ή οι οικογένειες τους που υιοθετώντας το θρησκευτικό δόγμα θεωρούν την ομοφυλοφιλία ανωμαλία. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ένα ομοφυλόφιλο άτομο να συνειδητοποιήσει όσο γίνεται πιο νωρίς ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν πρέπει να καθορίζει τη ζωή του, ότι είναι απλώς ένα μέρος του όλου...
- Αυτό όμως προϋποθέτει ότι από τη μια το ομοφυλόφιλο άτομο αποδέχεται τον εαυτό του και από την άλλη ότι η κοινωνία τον αποδέχεται όπως είναι...
Κ.Γ: Και τα δυο είναι δύσκολο να γίνουν. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος που πολλοί φεύγουν στο εξωτερικό. Αυτό έκανα και εγώ. Πήγα για σπουδές στο Λονδίνο κι έμεινα εκεί για μια δεκαετία. Μάλιστα όταν έφευγα είχα κατά νου να μην επιστρέψω ποτέ... Άρα η φυγή στο εξωτερικό είναι μια διέξοδος. Υπάρχουν όμως και άτομα που δεν έχουν τη δυνατότητα, ή δεν θέλουν να ξενιτευτούν… Τα άτομα με διαφορετικό προσανατολισμό πρέπει να επιλέξουν αν θα συμφιλιωθούν με την ιδιαιτερότητα τους χωρίς να ντρέπονται γι' αυτό που είναι, ή αν θα επιλέξουν να κρύβονται καταπιέζοντας τον εαυτό τους. Το ευχάριστο είναι ότι τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερα ομοφυλόφιλα άτομα παίρνουν το θάρρος και κοινοποιούν την ιδιαιτερότητα τους στην οικογένεια, ή στον στενό φιλικό τους κύκλο, άτομα που επιλέγουν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα …
- Στο παρελθόν τα ομοφυλόφιλα άτομα αντιμετωπίζονταν με άγριο, απάνθρωπο τρόπο. Σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει;
Κ.Γ: Κατ´ αρχάς θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η Πολιτεία δια στόματος του βουλευτή Πάμπου Παπαγεωργίου βρήκε το θάρρος κι απολογήθηκε για τον τρόπο με τον οποίο για δεκαετίες αντιμετώπιζε τα ομοφυλόφιλα άτομα. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί ο αριθμός των κρουσμάτων βίας. Ο διάλογος που αναπτύχθηκε μέσα στην κοινωνία με αφορμή τις παρελάσεις υπερηφάνειας και το Σύμφωνο συμβίωσης, βοήθησε αρκετό κόσμο να αντιληφθεί ότι τα ομοφυλόφιλα άτομα δεν είναι "μίασμα της κοινωνίας", δεν είναι η "ντροπή της οικογένειας". Την ίδια στιγμή όμως υπάρχουν δυστυχώς ακόμα πολλοί πολίτες, όπως και οικογένειες, που δεν άλλαξαν μυαλά. Υπάρχει άγνοια και προκατάληψη. Αφού να φανταστείτε υπάρχουν ακόμη άτομα που θεωρούν την ομοφυλοφιλία αρρώστια, αμαρτία. Οι έρευνες καταγράφουν επίσης ψηλά ποσοστά ομοφοβίας, λεκτικής βίας και μπούλινγκ….
- Πώς η ACCEPT βοηθά ώστε η εικόνα να γίνει καλύτερη;
Κ.Γ: Ως ΛΟΑΤ οργάνωση προσπαθούμε και νομίζω τα καταφέρνουμε να βρίσκουμε συμμάχους μέσα στην ίδια την κοινωνία. Για παράδειγμα όταν τα θέματα αφορούν τους νέους, έχουμε σύμμαχο τον Οργανισμό και το Συμβούλιο Νεολαίας, όταν τα ζητήματα άπτονται της ενδοοικογενειακής βίας, έχουμε στο πλευρό μας την Επίτροπο για καταπολέμηση της βίας μέσα στην οικογένεια. Επιπρόσθετα θέλω να αναφέρω ότι εδώ και ένα χρόνο λειτουργούμε την ομάδα γονέων, η οποία έχει στόχο να προσφέρει ψυχολογική στήριξη σε οικογένειες που έρχονται κοντά μας. Επισημαίνω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια οικογένεια όταν γίνεται γνωστό ότι ένα από τα μέλη της έχει διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Οι γονείς δυσκολεύονται να αποδεχτούν την πραγματικότητα με αποτέλεσμα πολλές φορές οι ίδιοι να δημιουργούν προβλήματα στα παιδιά τους. Η ACCEPT προσπαθεί επίσης να προσφέρει στήριξη σε μη ελληνόφωνα μέλη της οργάνωσης, σε άτομα που προέρχονται από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, ενώ το τελευταίο διάστημα προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα transsexual άτομα που είναι ακόμη πιο απομονωμένα και περιθωριοποιημένα από την κοινωνία. Φανταστείτε ότι οι τρανσέξουαλ δεν μπορούν ν' αλλάξουν τα στοιχεία στην πολιτική τους ταυτότητα ακόμη και μετά από χειρουργική επέμβαση για αλλαγή φύλου… Στο ζήτημα αυτό η νομοθεσία μας έχει τεράστια κενά και ελλείμματα.
- Τα τελευταία χρόνια η ανάγκη αποδοχής του διαφορετικού και η καλλιέργεια αντιρατσιστικής κουλτούρας ανάμεσα στα παιδιά, αποτελεί εκπαιδευτικό στόχο. Σε ποιο βαθμό αυτή η καμπάνια αγγίζει και την ομοφυλοφιλία;
Κ.Γ: Από πλευράς Υπουργείου Παιδείας αν και υπάρχει αντίληψη για το θέμα της ομοφυλοφιλίας, δεν έγιναν βήματα προς την κατεύθυνση διαφώτισης των εκπαιδευτικών και αντιμετώπισης των κρουσμάτων ομοφοβίας που παρατηρούνται στο σχολείο. Δεν έχει εκδοθεί ούτε μια εγκύκλιος, δεν έχει διανεμηθεί υλικό, δεν έχει τεθεί καν το θέμα προς συζήτηση!
Από 2012 υπάρχει και λειτουργεί μια πρωτοβουλία με στόχο τη δημιουργία ασπίδας προστασίας από την ομοφοβία, ωστόσο η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε αυτήν την προσπάθεια γίνεται πάνω σε καθαρά εθελοντική βάση. Το 2013 τα μαθήματα της πρωτοβουλίας παρακολούθησαν γύρω στους 120 εκπαιδευτικούς, όμως όπως διαπιστώσαμε ήταν κατ´ εξοχήν άτομα που έτσι κι αλλιώς ήταν ευαισθητοποιημένα γύρω από το θέμα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι εκπαιδευτικοί εκείνοι που είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω επειδή είναι προσκολλημένοι σε αντιλήψεις του παρελθόντος, αρνούνται να συζητήσουν το όλο θέμα. Για παράδειγμα αρνούνται να ανοίξουν διάλογο με τα παιδιά για το ζήτημα της ομοφοβίας, επειδή φοβούνται ότι μια τέτοια ενέργεια θα τους φέρει αντιμέτωπους με τους γονείς. Από πλευράς αρκετών εκπαιδευτικών, κυρίως ένεκα άγνοιας, διατυπώνεται ένας ομοφοβικός λόγος στηριγμένος σε ρατσιστικά στερεότυπα που εκτός όλων των άλλων συντηρεί και ενισχύει τις ενοχές που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Για παράδειγμα ο τρόπος που γίνεται ο διαχωρισμός φύλου προκαλεί προβλήματα: "ως αγόρι δεν μπορείς να συμπεριφέρεσαι έτσι, ή ως κορίτσι πρέπει να κάνεις το ένα ή το άλλο...". Άθελα τους οι εκπαιδευτικοί γίνονται η αιτία για δημιουργία προβλήματος ανάμεσα στα παιδιά, ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει λόγος.
- Ως ACCEPT έχετε προσκληθεί να μιλήσετε σε παιδιά στα σχολεία;
Κ.Γ: Αυτόνομα όχι, έχουμε όμως προσκληθεί μέσω του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως στο πλαίσιο του διαλόγου για τα θέματα της διαφορετικότητας. Για παράδειγμα πρόσφατα προσκλήθηκα και μίλησα σε σχολείο της Λευκωσίας. Στα αρχικά στάδια τα παιδιά με υποδέχτηκαν με γέλια και με μια διάθεση χλευασμού. Στην πορεία όμως έδειξαν ενδιαφέρον, προβληματίστηκαν και στο τέλος της συζήτησης νομίζω άρχισαν να αναθεωρούν τα όποια στερεότυπα είχαν αρχίσει να δημιουργούνται στα μυαλά τους. Αντίθετα οι πιο επίμαχες (επιθετικές) ερωτήσεις προέρχονταν από τους Καθηγητές...
- Άρα ίσως η προσοχή θα πρέπει να στραφεί προς την "εκπαίδευση" των εκπαιδευτικών;
Κ.Γ: Μάλλον ναι. Επαναλαμβάνω ότι οι πλείστοι καθηγητές δημιουργούν ομοφοβικά πρότυπα κυρίως ένεκα άγνοιας. Οι επιπτώσεις όμως της συμπεριφοράς αυτής πάνω στα παιδιά, πρωτίστως σ' αυτά με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, είναι καθοριστικής σημασίας. Τα συγκεκριμένα παιδιά χάνουν την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό τους, κλείνονται στον εαυτό τους με αποτέλεσμα ο σεξουαλικός τους προσανατολισμός να επηρεάζει τα μετέπειτα επαγγελματικά τους βήματα, τη κοινωνική τους συμπεριφορά, την διαμόρφωση τους ως προσωπικότητες... Βέβαια υπάρχουν και εκπαιδευτικοί - κυρίως θεολόγοι ή ιερωμένοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι διατυπώνοντας θέσεις και απόψεις ενάντια στην ομοφυλοφιλία συνειδητά επιλέγουν να καλλιεργούν ομοφοβικά σύνδρομα στα παιδιά. Θεωρώ ότι στις περιπτώσεις αυτές το Υπουργείο οφείλει να παρέμβει, πολύ δε περισσότερο που ο ομοφοβικός λόγος είναι πλέον παράνομος!
- Το 2015 ήταν μια σημαντική χρονιά για την Οργάνωση σας. Η υιοθέτηση από την Πολιτεία του Συμφώνου συμβίωσης, όπως επίσης η ποινικοποίηση του ομοφοβικού λόγου, αλλά και η όλη συζήτηση που έγινε γύρω από τα ζητήματα αυτά, άλλαξαν σε αξιοπρόσεκτο βαθμό τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Ποιοί είναι οι επόμενοι στόχοι της ACCEPT;
Κ.Γ: Από μεθαύριο Τρίτη, 5 του Γενάρχη τίθεται σε εφαρμογή ο νόμος για το Σύμφωνο συμβίωσης. Άρα από αυτή τη βδομάδα το Υπουργείο Εσωτερικών θα μπορεί να εκδίδει σχετικές άδειες. Βέβαια δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι αρκετά ομόφυλα ζευγάρια έχουν συνάψει γάμο στο εξωτερικό. Η Κυπριακή Πολιτεία αναγνωρίζει πλέον και δια νόμου τη σχέση αυτή
Σε ό,τι αφορά στους στόχους μας θέλουμε και θα επιδιώξουμε να υπάρξουν αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης. Πιστεύουμε ότι το Υπουργείο πρέπει να κάνει κάποια βήματα προς τα εμπρός. Είναι σημαντικό να ξεκινήσει ένας διάλογος για τα ζητήματα της ομοφοβίας και του σεξουαλικού προσανατολισμού μέσα στα σχολεία.
Ως οργάνωση στοχεύουμε στη βελτίωση με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα
της εικόνας που υπάρχει μέσα στην κοινωνία για τα transsexual άτομα. Η κατηγορία αυτή, όπως επεσήμανα και πιο πάνω, βρίσκεται ίσως στην πιο δύσκολη θέση αφού μεταξύ άλλων είναι και νομικά ακατοχύρωτη. Υπενθυμίζω ότι και στο θέμα αυτό υπάρχουν οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με τις οποίες το Κράτος οφείλει να συμμορφωθεί.
Επίσης θέλουμε τους γονείς να έρθουν κοντά στην οργάνωση και με την καθοριστική συμβολή τους να βοηθήσουν στη διαφώτιση των οικογενειών, της κοινωνίας για ν' αλλάξει η αρνητική εικόνα που υπάρχει μέσα στην κοινωνία για τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό.
Τέλος ευελπιστούμε ότι σύντομα η ACCEPT θα καταφέρει ν´ αποκτήσει επιτέλους και το δικό της χώρο.
- Για την ACCEPT η κατοχύρωση του δικαιώματος της τεκνοθεσίας αποτελεί στόχο;
Κ.Γ: Θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό για μια κοινωνία να εξαλείψει κάθε είδους διάκριση. Αυτό αγγίζει και τα θέματα της τεκνοθεσίας. Έτσι ή αλλιώς, το θέμα των δικαιωμάτων των παιδιών ομόφυλων ατόμων είναι εκεί και αυτό δεν σχετίζεται με το σύμφωνο συμβίωσης. Αναφέρω απλώς ότι ένα ποσοστό που ξεπερνά το 20% των μελών της ΛΟΑΤ κοινότητας είναι γονείς. Κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει σ ένα ΛΟΑΤ πρόσωπο να τεκνοποιήσει. Η απαγόρευση της τεκνοθεσίας ουσιαστικά έχει επιπτώσεις πάνω στα ίδια τα παιδιά, στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους απέναντι και στους δυο γονείς, κάτι που είναι απαράδεκτο. Άρα έχουμε να κάνουμε με μια πραγματικότητα την οποία η Πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει.